اهمیت تشخیص زودهنگام سرطان

تشخیص زودهنگام سرطان یکی از مؤثرترین راهکارها در کاهش مرگ‌ومیر و افزایش اثربخشی درمان است. شناسایی تومور در مراحل اولیه، امکان درمان ساده‌تر و موفق‌تر را فراهم می‌سازد. در سال‌های اخیر، با ارتقای روش‌های تشخیصی و افزایش آگاهی عمومی، آمار بقای بیماران به‌طور قابل توجهی بهبود یافته است.

برنامه‌های تشخیص زودهنگام شامل دو محور اصلی هستند:
آموزش و اطلاع‌رسانی درباره علائم هشداردهنده
غربالگری افراد فاقد علامت ولی در معرض خطر

تفاوت میان تشخیص زودهنگام و غربالگری

 معنای تشخیص زود هنگام این است که ما علائم هشدار دهنده سرطان را بدانیم تا اگر این علایم را در خود پیدا کردیم به سرعت به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کنیم.

اما معنی غربالگری این است که در افرادی که هیچ علامت هشدار دهنده‌ای برای سرطان ندارند اما به دلیل شرایط جنسی(مثلاً سرطان پستان) یا سنی خاص(مثلا سن بالای ۵۰ سال در سرطان پستان) بالقوه در معرض سرطان هستند، اقدامات تشخیصی را انجام دهیم.غربالگری به عنوان بخشی از برنامه تشخیص زودرس سرطان است و به معنی شناسایی بیماری احتمالی ناشناخته با استفاده از معاینه و آزمایش‌های ساده در فردی است که هنوز علائم ندارد. بسیاری از سرطان‌ها تنها با معاینه پزشکی و آزمایش‌های تکمیلی تشخیص داده می‌شوند که از جمله آنها سرطان‌های پستان، دهانه رحم و روده بزرگ است.

معیارهای مناسب برای اجرای غربالگری برای آن‌که غربالگری مؤثر واقع شود، باید شرایط زیر را دارا باشد:
روش انجام آن ساده و مقرون‌به‌صرفه باشد
دارای حساسیت و اختصاصیت قابل قبول باشد
امکان درمان مؤثر برای بیماری وجود داشته باشد
منجر به افزایش طول عمر یا بهبود کیفیت زندگی گردد

علائم هشداردهنده عمومی سرطان شناسایی علائم زیر می‌تواند در تشخیص زودهنگام انواع سرطان‌ها مؤثر باشد:
تغییرات در خال‌های پوستی
زخم‌های بدون بهبودی
وجود توده در بدن
سرفه یا گرفتگی صدای طولانی‌مدت
خونریزی غیرطبیعی (ادرار، مدفوع، واژن، نوک پستان)
کاهش وزن یا بی‌اشتهایی بدون علت مشخص

علائم اختصاصی برخی سرطان‌ها:

سرطان پستان

توده یا تغییر شکل پستان

پوست پرتقالی یا فرورفتگی نوک پستان

ترشح خون‌آلود از نوک پستان

توده در ناحیه زیر بغل

سرطان دهانه رحم

خونریزی غیرطبیعی زنانگی

ترشحات بدبو

درد هنگام نزدیکی

وجود توده شکمی یا درد پایدار

سرطان روده بزرگ

خونریزی گوارشی تحتانی

یبوست یا اسهال طولانی‌مدت

کاهش وزن شدید همراه با علائم گوارشی

لازم است هم بیمار و هم ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی به اهمیت تشخیص زود هنگام و انجام فعالیت‌های غربالگری سرطان پایبند باشند که منجر به بهبود نتیجه و کاهش اتلاف منابع می شود.

در یک برنامه کنترل سرطان ملی، بعد از غربالگری، افراد تشخیص داده شده تحت درمان مناسب قرار می‌گیرند.

«فاطمه رحمانی پور» کارشناس آموزش و ارتقاء سلامت، شبکه بهداشت و درمان شهرستان بختگان