پوکی استخوان یکی از شایع‌ترین اختلالات متابولیک استخوان به شمار می‌رود که در اثر کاهش تدریجی تراکم و استحکام بافت استخوانی، منجر به افزایش احتمال شکستگی حتی بر اثر ضربات خفیف می‌گردد. این بیماری به‌تدریج و بدون بروز علائم واضح پیشرفت می‌کند و در بسیاری از موارد تا زمان وقوع شکستگی، بدون نشانه باقی می‌ماند. از این رو، پوکی استخوان را می‌توان یکی از مهم‌ترین دغدغه های سلامت عمومی در جوامع امروزی دانست.

عوامل متعددی در بروز پوکی استخوان نقش دارند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به افزایش سن، تغییرات هورمونی پس از یائسگی، کمبود دریافت کلسیم و ویتامین D، بی‌تحرکی، مصرف دخانیات و الکل و نیز استفاده طولانی‌مدت از برخی داروهای خاص از جمله کورتون‌ها اشاره نمود. این عوامل به مرور زمان سبب کاهش ساخت و افزایش تخریب بافت استخوانی شده و در نهایت، تعادل طبیعی بازسازی استخوان را مختل می‌کنند.

پوکی استخوان علاوه بر پیامدهای جسمی و افزایش خطر شکستگی، اثرات قابل توجهی بر کیفیت زندگی، استقلال فردی و هزینه‌های نظام سلامت دارد. از این رو، تأکید بر اقدامات پیشگیرانه و شناسایی زودهنگام در گروه‌های در معرض خطر از اولویت‌های اصلی حوزه سلامت به شمار می‌آید. بر اساس شواهد علمی، پیشگیری از پوکی استخوان از دوران جوانی آغاز می‌شود. رعایت رژیم غذایی سالم و متعادل حاوی منابع کافی از کلسیم و ویتامین D، انجام فعالیت بدنی منظم به‌ویژه تمرین‌های تحمل وزن مانند پیاده‌روی و نرمش‌های سبک، اجتناب از مصرف دخانیات و نوشیدنی‌های الکلی و بهره‌گیری از نور طبیعی خورشید به‌صورت روزانه از مهم‌ترین راهکارهای مؤثر در این زمینه است. همچنین اندازه‌گیری دوره‌ای تراکم استخوان (Bone Density Test) در زنان بالای ۵۰ سال و مردان بالای ۶۰ سال یا افرادی که عوامل خطر در آنان وجود دارد، می‌تواند در تشخیص زودهنگام و پیشگیری از عوارض بیماری نقش بسزایی داشته باشد.

در پایان، شبکه بهداشت و درمان با تأکید بر لزوم ارتقاء آگاهی جامعه در زمینه حفظ سلامت استخوان، آمادگی خود را جهت ارائه مشاوره و اجرای برنامه‌های آموزشی و غربالگری اعلام می‌دارد. بی‌تردید، آگاهی، تغذیه صحیح و تحرک بدنی منظم، سه رکن اساسی برای پیشگیری از پوکی استخوان و حفظ نشاط و پایداری سلامت در جامعه هستند.

«طیبه امینی» کارشناس مسئول واحد پیشگیری و مبارزه با بیماری های غیرواگیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان بختگان